Lalka

Lalka to powieść Bolesława Prusa, odbywa się ona w 1878 roku w Warszawie. Głównym bohaterem jest Stanisław Wokulski.

Serial

Możesz obejżeć cały serial na TVP, https://cyfrowa.tvp.pl/website/lalka,42036001

---

Najważniejsze informacje

Kluczowe elementy fabuły:

• Akcja toczy się w 1878 roku w Warszawie, czasami w Paryżu.
• Główny konflikt: niemożliwa miłość Wokulskiego do Izabeli z powodu różnic społecznych.
• Tło społeczne: upadek arystokracji, wzrost burżuazji, antysemityzm.

Najważniejsi bohaterowie:

• Stanisław Wokulski - właściciel sklepu galanteryjnego, weteran powstania styczniowego, człowiek łączący cechy romantyka i pozytywisty, szanuje Żydów.
• Izabela Łęcka - piękna ale próżna arystokratka, świadomie wykorzystuje Wokulskiego finansowo, marzy o bogatym arystokratycznym mężu.
• Ignacy Rzecki - wspólnik Wokulskiego, autor pamiętnika, wielbiciel Napoleona, patriota.

Tematy

• Niespełniona miłość - Wokulski/Izabela, Baron Dalski/Ewelina Janocka
• Warstwy społeczne - Żydzi, Arystokracja, Kupcy
• Naukowiec - Geist, Julian, Wokulski za młodu
• Patriotyzm - Rzecki, Wokulski
• Przyjaźń - Wokulski i Rzecki
• Samobójstwo - Wokulski (nieudana próba), Katz (udane)
• Samotność - Wokulski
• Dzieciństwo - Rzecki
• Zdrada - Starski z Izabelą, Starski z Eweliną
• Hazard - Wokulski, Łęcki (przegrywał żeby Tomasz miał pieniądze), Baron Krzeszowski (stracił wszystko)
• Przeszłość - Pamiętnik starego subiekta, Ignacego
• Oszustwo - Maruszewicz oszukał Wokulskiego
• Sztuka - Paryż, Arystokracja
• Legenda - Opowiedziana przez Węgielka koło zamku
• Podróż - Rzecki, Wokulski
• Marzenie - Rzecki
• Miasto - Warszawa
• Pieniądze - zawsze chodzi o pieniądze
• Przemijanie czasu - pamiętnik
• Pojedynek - Wokulski z baronem
• Domu - wynajem kamienicy
• Asymilacja żydów
• Nauczycielki - Pani Meliton
• Lekaża - Doktor Szuman
• Wsi - zasławek
• Egoizm - arystokracja wykożystująca innych

Stanisław Wokulski

Jest to główny bohater powieści, właściciel sklepu galanteryjnego. Wokulski jest postacią złożoną, łączy w sobie cechy romantyka i pozytywisty. Z jednej strony marzy o miłości do Izabeli Łęckiej, z drugiej zaś angażuje się w działalność społeczną i naukową. Jest człowiekiem miłym, szanowanym, i lubianym, używa swojego majątku, aby pomagać innym. Jako jeden z niewielu, szanuje działalność żydów, oni odwdzięczają te uczucia. Wokulski jest również postacią tragiczną, ponieważ jego miłość do Izabeli jest niemożliwa do spełnienia, gdyż Izabela jest zbyt dumna i próżna, aby być z kupcem. Za młodu pracował w winiarni u Hopfera jako subiekt, ta pozycja nie spełniała jego ambicji, więc w 1861 zrezygnował z pracy, i zamieszkał u Ignacego. Całkowicie poświęcił się nauce, ukończył szkołę przygotowawczą, lecz w 1863 porzucił studia, wyruszył na powstanie styczniowe, lecz został zesłany na Syberię na 7 lat. Po powrocie z zesłania, jego przyjaciel zapewnił mu posadę u Jana Mincla. Po śmierci Mincla poślubił Małgorzatę Minclową, która zmarła 4 lata później, zostawiając mu 30 tysięcy rubli i sklep Mincla. Wyjechał na jakiś czas do innego kraju, handlując zbożem, mnożąc swój majątek 10-krotnie.

Izabela Łęcka

Jest córką Tomasza Łęckiego, arystokraty, który popadł w długi. Izabela jest piękną, ale próżną i kapryśną kobietą. Marzy o bogatym mężu z arystokratycznego rodu, nie zwracając uwagi na uczucia Wokulskiego. Świadomie wykożystuje Wokulskiego dla własnych korzyści, głównie finansowych, dlatego też jest uznawana za postać negatywną. Mieszka w lokalu, razem z ojcem, Tomaszem Łęckim i kuzynką Florentyną.

Ignacy Rzecki

Ignacy jest starszym przyjacielem Wokulskiego, a także jego wspólnikiem w sklepie. Rzecki dokumentuje swoje życie w pamiętniku, który jest używany do narracji w powieści, ten pamiętnik nazywa "Pamiętnikiem starego subiekta". Jest on patriotą, wielbiącym Napoleona, i marzy o powrocie Polski do świetności. W swoim pokoju, znajdującym się na zapleczu sklepu, trzyma wiele statuetek i obrazów przedstawiających Napoleona. Jego wielbienie Napoleona odziedziczył po swoim ojcu, który zmarł w 1840 roku. Po śmierci ojca trafił do sklepu Jana Mincla, gdzie uczył się zawodu subiekta, pracował tam z krewnymi właściciela: Francem i Janem oraz Augustem Katzem.

Małgorzata Minclowa

Była żona Jana Mincla, która po jego śmierci wyszła za mąż za Wokulskiego. Po jej śmierci Wokulski odziedziczył 30 tysięcy rubli, które pomnożył 10-krotnie.

Prezesowa Zasławska

Postać należąca do arystokracji, która na tle pozostałych arystokratów szanuje Wokulskiego. W młodości zakochała się w stryju Wokulskiego, który również miał na imię Stanisław. Była to nieszczęśliwa miłość, ponieważ owy stryj był ubogim oficerem, a Zasławska pochodziła z zamożnej arystokratycznej rodziny. Mimo upływu lat, Zasławska nadal darzy uczuciem stryja Wokulskiego, i jest w wielkim szoku i rozpaczy, gdy dowiaduje się, że owy stryj zginął na wojnie. Jest bardzo przeciwna małżeństw tylko z powodu pieniędzy, umiera parę dni po zaręczynach Wokulskiego z Izabelą.

Baronowa Krzeszowska

Pochodzi z zamożnej, lecz mieszczańskiej rodziny, z tego względu została odrzucona przez krewnych męża. Jest ona bardzo kłótliwa i arogancka, przez co otoczenie nie darzy jej sympatią. Spędza całe dnie w pokoju córki, która zmarła, o które dba jakby nadal żyła. Jednakże reszta mieszkania jest zaniedbana i brudna. Mieszka ona w kamienicy Łęckich, która później zostaje kupiona przez Wokulskiego. Zamieżała ona zakupić całą kamienicę, w tym celu zatrudniając Helenę Stawską, w końcu kupuje ją od Wokulskiego za zawyżoną cenę.

Baron Krzeszowski

Jest typowym przedstawicielem zepsutej arystokracji, popadł w długi z powodu hazardu i rozpustnego życia. Interesuje się tylko hazardem i wyścigami konnymi. Ma złą reputację w towarzystwie, słabość do kobiet, a jego jedynym łączem do żony są pieniądze.

Julian Ochocki

Jest młodym, przystojnym człowiekiem, nie zwraca uwagi na wygląd, lecz na naukę i wiedzę. Często ma potargane włosy, jest wykształcony, chcę wynaleźć maszynę latającą. Łączy go z Wokulskim wspólna pasja do nauki, i zainteresowanie naukami ścisłymi. Podkreśla że kupiec jest jedyną osobą w Warszawie, z którą może porozmawiać o swoich wynalazkach. Jest indywidualistą, często izoluje się od społeczeństwa, nawet będąc arystokratą.

Michał Szuman (Doktor Szuman)

Jest żydowskim lekarzem, z powodu swojego nagromadzonego majątku, pozwala sobie na leczenie pacjentów za darmo. Jest przyjacielem Wokulskiego, czuje solidarność z prześladowanymi Żydami. Antysemityzm warszawiaków sprawia, że Szuman zaczyna żyć w ciągłym strachu. Porzuca działalność naukową i koncentruje się na zarabianiu pieniędzy. Od początku wiedział że miłość Wokulskiego do Izabeli nie skończy się dobrze, a Wokulski będzie cierpiał. Jest uważany za dziwaka, gdyż jest kolekcjonerem włosów.

Henryk Szlangbaum

Jest żydowskim subiektem w sklepie Wokulskiego. Nie cieszy się sympatią wśród współpracowników. Ma pięcioro dzieci, które wychowuje na Polaków. Wraca sam do żydowskiego nazwiska, ponieważ "zrozumiałem, że jako Żyd, jestem tylko nienawistny dla chrześcijan, a jako [osoba nawrócona] byłbym wstrętny i dla chrześcijan i dla Żydów".

Stary Szlangbaum

Jest ojcem Henryka Szlangbauma, lichwiarz.

Maria (Marianna)

Dziewiętnastoletnia prostytutka, którą Wokulski zwraca ją do sióstr magdalenek, domu dla upadłych kobiet. Gdzie uczy się krawiectwa. Następnie poznaje Węgielka, który postanawia ją poślubić.

Węgielek

Jest młodym rzemieślnikiem, który spotyka Wokulskiego gdy ten zwiedza ruiny zamku z Izabelą. Po jego wyjeździe do warszawy, Węgielek poważnie choruje, w czasie powrotu do zdrowia poznaje Mariannę, którą postanawia poślubić.

Wysocki

Woźnica, Wokulski trafia na niego podczas spaceru po Powiślu. Wysocki znajduje się w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Okazuje się, że w okolicach Nowego Roku, jego koń zmarł, a tym samym mężczyzna tym samym stracił źródło utrzymania, przez co musiał sprzedać wóz. Ma żonę i dzieci, którym musi zapewnić środki do życia. Wokulski pomaga Wysockiemu, dając mu pieniądze na święta, zapewniając zatrudnienie i fundując nowego konia.

Helena Stawska (Pani Stawska)

Mieszka w kamienicy Łęckich ze swoim dzieckiem. Pracuje bardzo ciężko na utrzymanie siebie i dziecka. Jej mąż uciekł za granicę, ponieważ został niesłusznie oskarżony o morderstwo. W trakcie powieści, okazuje że Stawski żyje w Algierze pod fałszywym nazwiskiem, lecz jednak zmarł. Po zakupie kamienicy przez Wokulskiego, czynsz Stawskiej zostaje znacznie obniżony.

Baron Dalski

Jest starym arystokratą, jego żona, Ewelina Janocka, zdradza go z Starskim. Dalski przypomina swoim losem Wokulskiego, gdyż oboje są nieszczęśliwie zakochani w kobietach, które ich wykorzystują. Jest bardzo chudy, szczudlasty, a oczy zapadnięte.

Ewelina Janocka

Należy do arystokracji, stanowi reprezentacje wszystkich negatywnych cech arystokracji, będąc w małżeństwie z Dalskim tylko dla pieniędzy. Jest wnuczką Prezesowej Zasławskiej. Po ujawnieniu romansu z Starskim, zostaje wyzwana na pojedynek przez byłego, i wygrywa, zostawiając go rannego.

Kazimierz Starski

Mężczyzna usiłujący zdobyć majątek przez małżeństwo z kobietą z bogatej arystokratycznej rodziny. Samemu będąc arystokratą, lecz biednym. Nie ukrywa, że jego priorytetami są romanse, pieniądze i luksusowe życie. Jest znanym kobieciarzem, aroganckim i sprytnym. Prowadzi romans z Izabelą.

Profesor Geist

Jest wynalazcą z Niemiec, mieszkającego w Paryżu, prezentuje Wokulskiemu swój metal lżejszy od wody. Oferuje Wokulskiemu współpracę, lecz Wokulski odmawia, referując mu inną osobę. Jest bardzo nerwowy, szybko się denerwuje, idealistyczny. Poświęcił całe swoje życie nauce, przestając dbać o pieniądze po sprzedaży patentu na dynamit. Jest przedstawieniem szalonego naukowca, który desperacko szuka następnego wielkiego odkrycia.

Pani Meliton

Jest swatką, byłą nauczycielką. Świadczy swoje usługo Wokulskiemu, informując go o rodzinie Łęckich, i czynach Izabeli. Jest mądra, i bardzo dobrze zna ludzi. Po zapaści psychicznej spowodowanej przez pogryzieie służącej przez jej psa, trafiła do szpitala, gdzie nikt jej nie odwiedzał.

Tomasz Łęcki

Ojciec Izabeli, arystokrata, który popadł w długi. Jest 60+ letnim mężczyzną, który niegdyś był bogaty, lecz przez swój styl życia, i brak umiejętności zarządzania pieniędzmi, popadł w długi u żydów. Dostaje dużą pomoc finansową od Wokulskiego, który kupuje jego kamienicę za 90 tysięcy rubli (o 30k więcej niż wynosiła jej wartość), jak i również spłaca jego żydowskie długi.

Wytłumaczenie "długi u żydów"

W tamtych czasach, na początku arystokraci pożyczali pieniądze od innych arystokratów. Później od katolików. A jak żaden katolik nie chciał pożyczyć pieniędzy, byli zmuszeni do pożyczania od żydów. Było to uważane za hańbiące, gdyż człowiek musiał głęboko upaść, aby nie móc znaleść pomocy wśród swoich.

Dodatkowe postacie

August Katz

Widoczny jedynie w wspomnieniach z powstania Ignacego, jego przyjaciela. Popełnia samobójstwo z powody wywartej na niego presji powstania.